Klinische trial PKAN gestart

Pantothenaat Kinase-geassocieerde Neurodegeneratie (PKAN) is een zeldzame erfelijke hersenaandoening (voorkomend: 1 op de miljoen), die wordt veroorzaakt door een fout in het erfelijke materiaal, in het zogenaamde PANK2-gen. Patiënten hebben vooral klachten van toenemende ernstige bewegingsstoornissen, met name gegeneraliseerde dystonie. Maar er kunnen ook andere klachten optreden, zoals cognitieve problemen en psychiatrische klachten.

Kenmerkend voor PKAN is dat patiënten op de MRI-scan van de hersenen stapeling van ijzer in de basale kernen laten zien. PKAN openbaart zich vaak al op zeer jonge leeftijd, binnen de eerste twee levensjaren. Het is een progressieve ziekte, wat betekent dat de ontwikkeling achteruit gaat en de symptomen steeds erger worden. Bij een kleine groep patiënten begint het pas op jongvolwassen leeftijd. Tot op heden is er geen effectieve behandeling voor deze ernstige hersenziekte.

n het laboratorium van, onder andere, professor Sibon in het UMCG, is veel onderzoek gedaan naar het mechanisme van PKAN, vooral in fruitvliegjes. Het PANK2-gen codeert voor het enzym pantothenaat kinase 2, een enzym dat in ons lichaam betrokken is bij de omzetting van vitamine B5 in Co-enzym A (CoA). Eén van de tussenproducten bij deze omzetting is de stof 4’-phosphopantetheine (4’-PPT). Het eindproduct CoA is belangrijk voor de stofwisseling in het lichaam. In PKAN-patiënten wordt het 4’-PPT en dus ook het CoA niet goed aangemaakt. De gedachte is dat door extra toediening van 4’-PPT het tekort aan CoA wordt aangevuld. In diermodellen voor PKAN bleek 4’-PPT inderdaad een gunstig effect te hebben[1]. In principe komt 4’-PPT voor in ons voedsel, maar in een te lage hoeveelheid om het tekort in de aanmaak ervan bij PKAN-patiënten te compenseren.

In september 2021 zijn wij gestart met het onderzoek waarbij 10 PKAN-patiënten uit Nederland en België, het vitamine supplement 4’-PPT krijgen in verschillende dosis. Gedurende 2 jaar onderzoeken we de werking van 4’-PPT en we bekijken of het 4’-PPT goed wordt verdragen door PKAN patiënten.

De studie is gesubsidieerd door ZonMw/ Hersenstichting, dossiernummer 40-44600-98-323.

Links naar websites om verder te lezen:
stichtinglepelaar.nl
tircon.eu
nbiadisorders.org
nbiacure.org
hoffnungsbaum.de
stichtingijzersterk.nl
stichting Kans voor PKAN Kinderen

Vragen? Mail naar p [email protected]

Betrokken onderzoekers:

Prof. dr. M.A .J. de Koning - Tijssen
Prof. dr. O.C.M. S ibon
Prof. dr. T.J. de Koning
Dr. M.E. van Egmond
M. Bracke

[1] Jeong et al., EMBO MOL MED 2019